سعید کیوان پور ( شیرانی )
361386 : Researcher ID نویسنده و پژوهشگر (محقق) Author and resear
121 یادداشت منتشر شدهنقد ادبی
نقد در لغت تشخیص خالص از نا خالص است ولی در اصطلاح ادب عبارت است از برسی و تعیین ارزش آثار ادبی .
منظور از نقد تنها معرفی جنبه های منفی و نقاط ضعف یک اثر نیست بلکه برسی همه جانبه ی آن مهم تر از همه ، شناساندن درست و بی غرض یک اثر است به مردم .
نقد و برسی اگر واقعا بدون غرض و حب و بغض انجام گیرد یکی از عوامل مهم پیشرفت امور ادبی خواهد بودخوانندگان یک نقد ادبی دو گروه اند
1_ خوانندگان کتابها
2_ نویسندگان و پدید آورندگان آثار
اگر نقد با استناد به مدارک و دلایل موجه و مستند عرضه شود مطمئنا برای هر دو گروه مفید خواهد بود . زیرا خوانندگان از مطالعه ی نقد ، درستی و نادرستی اخبار و اطلاعات و ارزیابیهای کتاب مورد نظر آگاه می شوند و درمی یابند که آن کتاب تا چه حد مورد اطمینان است . نویسنده نیز اگر به سخن ناقدان به دیده ی انکار ننگرد از این رهگذر بهره ها خواهد برد .
فواید نقد ادبی :
1_ نویسندگان از اشکالات کارشان آگاه می شوند . شاعران و نویسندگان همواره مفتون آثار خویشند و کمتر نارسائی آثارشان را می پذیرند، سعدی در این باره میگوید : " همه کس عقل خود به کمال نماید و فرزند به جمال "
2_ دیگر نویسندگان نیز میتوانند برای بهتر کردن کار خود از یک نقد خوب بهره بگیرند .
3_ انتقاد خوب به خوانندگان نشان می دهد که با دقتی بیشتر به مطالعه بپردازند برای یک انتقاد خوب رعایت نکات زیر ضروری است .
1_ استقلال رای : نقد کننده نباید تحت قضاوتهای دیگران قرار گیرد باید بی طرف و بی غرض باشد .
2_ توجه به معیارهای خاص هر موضوع : نقد کننده ، هر نوشته را باید با توجه به معیارهای موضوع آن نقد کند ؛ به عنوان مثال یک کتاب فیزیک باید به کمک اصطلاحات و فرمولهای مخصوص فیزیک مورد نقد قرار گیرد . 3_ رعایت امانت در نقل قول : در این گونه نوشته هرگاه به نکته ای خاص از کتابی اشاره شود باید عین آن مطلب با تعیین شماره صفحه آورده شود .
4_ نقد کننده باید از شتاب در قضاوت بپرهیزد و هدف اصلی نقد را که خدمت است فراموش نکند .
5_منتقد حقیقی باید به محتوا و شیوه ی بیان یک اثر توجه خاصی داشته باشد .
6_یکی دیگر از مهمترین موازین ، شخصیت و مشخصات منتقد است .
( نقد و برسی یک اثر شامل این سه عنصر است )
1_ معنا و موضع سخن
2_ لفظ و عوامل سخن
3_ تعبیر و شیوه ی سخن
1_ معنا و موضوع : معنا و موضع، روح کلی یک اثر است که بر آن اثر ، جان و حرکت و پویایی می بشد . در نقد یک اثر به این پرسش ها باید پاسخ داد .
آیا موضوع مورد بحث حامل مفاهیم عالی و اندیشه های بلند است یا نه ؟
2_لفظ و عوامل سخن : هرچه اندیشه ، عالی و انسانی باشد اگر جمله آرائی و قوائد دستوری و آیین نگارش رعایت نشود نمی تواند رسالت خود را به انجام برساند .
3_ تعبیر و شیوه ی بیان : در تعبیر باید موارد زیر را در نظر گرفت ..
سبک یا سبکهای بکار رفته ، یک دست بودن کتاب ، رعایت اختصار ، تطبیق باموازین درست نویسی ... که با برسی این موازین میتوان در نقد راهی درست تر در پیش گرفت . اگر ترجمه کتاب دیگری است تا چه اندازه با اصل کتاب مطابق است ؟
ارزیابی آثار ادبی ، علمی ثابت نیست بلکه اعتباری و ذوقی و متکی بر احساسات و عواطف است . ارزیابی این آثار تنها به یاری دو عامل زیر ممکن است " ذوق سلیم " و " تجربه ی بسیار"
در شناخت آثار ادبی ، از دانش های دیگری چون جامعه شناسی و روانشناسی نیز باید کمک گرفت .
ماخذ :
انشاء و نامه نگاری نوین : عباسعلی مولوی .