یلدا فتوحی
21 یادداشت منتشر شدهرسانه تاب آوری | نشان سلامت در آموزش تاب آوری کشور
مفهوم تاب آوری امروزه به طور گسترده در علوم طبیعی، انسانی و اجتماعی و همچنین در طیف وسیعی از گفتمان های تجاری، اجتماعی و سیاسی استفاده می شود. در عصر خطرات جهانی جدید مانند همه گیری، بحران های مالی و افزایش تنش های ژئوپلیتیکی، انعطاف پذیری جامعه و مردم بیش از هر زمان دیگری اهمیت دارد.
- ارائه اطلاعات دقیق و بی طرفانه بدون جانبداری از یک گروه یا جریان خاص
- عدم وابستگی به قدرت و ثروت
- حفظ تعهد به رسالت و اصول حرفه ای
- تطبیق سریع با شرایط و نیازهای متغیر جامعه
- استفاده از فناوری های نوین برای ارائه خدمات بهتر
- خلاقیت و نوآوری در تولید محتوا
- راستی آزمایی دقیق اطلاعات و محتوا
- مقابله با انتشار اطلاعات نادرست و شایعات
- شفافیت در فرآیند تولید محتوا
- ارائه اطلاعات به صورت واضح، مختصر و مفید
- استفاده از زبان ساده و قابل فهم برای مخاطبان
- ایجاد تعامل و گفتگوی دو سویه با مخاطبان
- تولید و انتشار محتوای امیدوارکننده و الهام بخش
- ترویج ارزش های انسانی و اخلاقی
- تمرکز بر راه حل ها به جای مشکلات
- پاسخگویی به مخاطبان و جامعه
- تعهد به رعایت اخلاق رسانه ای
- جبران اشتباهات و اصلاح محتوا
- انعکاس تنوع موجود در جامعه در محتوا
- توجه به نیازها و علایق اقشار مختلف جامعه
- ترویج درک و احترام به تفاوت ها
- آموزش سواد رسانه ای به مخاطبان
- کمک به مخاطبان در تفکر انتقادی و تحلیل اطلاعات
- تشویق مخاطبان به مشارکت فعال در جامعه
مفهوم انعطاف پذیری اجتماعی بر توانایی همه گروه های جامعه برای عبور از یک شوک یا فاجعه اشاره دارد. تاب آوری و انعطاف افراد یک جامعه در هنگام وقوع یک بحران، می تواند انسجام تعادل را در آن جامعه حفظ کند. از این رو تاب آوری می تواند نقش بسزای در کیفیت زندگی در مواقع بحرانی ایجاد کند.
رسانه تخصصی مددکاری اجتماعی ایرانیان از سال ۱۳۹۳ با درک صحیح اهمیت موضوع تاب آوری برای جامعه ایران، در وهله اول با هدف ارتقاء سطح دانش و آگاهی اجتماعی در زمینه مفهوم واقعی تاب آوری و در مراحل بعدی با هدف آموزش های مجازی و حقیقی در زمینه تاب آوری، با برخورداری از تیم حرفه ای متخصص، اقدام به ایجاد شاخه جدیدی تحت عنوان خانه تاب آوری ایرانیان نمود و تاکنون قریب به یک دهه می باشد که در حوزه تاب آوری فعالیت مطالعاتی و تحقیقاتی دارد.
از ابتدای فعالیت علمی تحقیقی رسانه ایرانیان در زمینه موضوع تاب آوری، در صدد شناسایی و بازتعریف مولفه های اجتماعی تاب آوری برآمدیم و با برگزاری میزگردهای تخصصی با مشارکت حداکثری جامعه مددکاران اجتماعی ایرانیان پیرامون موضوع تاب آوری احتماعی، هم افزایی و بارش افکار درخور توجهی صورت گرفت و متعاقبا با تقویت تیم تخصصی خانه تاب آوری ایرانیان، ضرورت ایحاد یک رسانه مستقل (تحت نظارت مجموعه رسانه های ایرانیان) متمرکز بر موضوع تاب آوری احساس شد و بدین ترتیب با همفکری و همراهی دوستان تیم تخصصی خانه تاب آوری ایرانیان زیرساخت های لازم جهت تاسیس رسانه تاب آوری Resilience Media «اطلس فارسی تاب آوری کشور» به عنوان اولین مرجع رسمی تاب آوری اجتماعی کشور در سال ۱۴۰۲ به همت دکتر جواد طلسچی یکتا تاسیس شد. رسانه تاب آوری اجتماعی ایجاد شد و نهایتا در سال ۱۴۰۲ رسانه اطلس فارسی تاب آوری کشور به عنوان اولین رسانه تاب آوری اجتماعی ایران بطور رسمی اعلام حضور نمود و فعالیت خود را آغاز کرد.
بخش آموزش های صوتی و تصویری با امکاناتی در سطخ بهترین خبرگزاری های کشور، کلیه اطلاع رسانی های ویدئویی و خصوصا برنامه های آموزشی انجام یافته توسط خانه تاب آوری ایرانیان را پوشش خواهد داد.
جستجوگر هوشمند خبری اطلس فارسی تاب آوری ایران با امکاناتی جدید و بسیار قدرتمند رسانه ای و با برخورداری از سرور اختصاصی در سطح عالی، رصد اخبار و اطلاعات اجتماعی و تاب آوری کشور را عهده دار خواهد بود.
نشانی اینترنتی رسانه تاب آوری ایران talisweb.ir و socialresilience.ir می باشد و این پایگاه اینترنتی از طریق هر دو دامنه اینترنتی مذکور در دسترس می باشد.
موسس اولین رسانه تاب آوری اجتماعی ایران دکتر جواد طلسچی یکتا مدیر و موسس مجموعه رسانه های تخصصی مددکاری اجتماعی ایرانیان می باشد و کلیه اقدامات و فعالیتهای این رسانه تحت نظر مستقیم ایشان اداره می شود.
تحقیقات شبکه های اجتماعی، تاب آوری و سلامت روان: در آینده، طراحی های طولی در تعیین اثرات استفاده از شبکه های اجتماعی بر سلامت روان بسیار مفیدتر خواهد بود. در نهایت، داده های به دست آمده از مطالعات تجربی ما را قادر می سازند تا نتیجه گیری قطعی در مورد این رابطه بگیریم.
آسیب شناسی تحقیقات در زمینه شبکه های اجتماعی، تاب آوری و سلامت روان
می توان انتظار داشت که تحقیقات آتی در مورد اثرات بالقوه شبکه های اجتماعی آنلاین بر سلامت روان با مشکلات متعددی مواجه شوند. اولا، تاکنون بسیاری از نویسندگانی که این موضوع را بررسی کرده اند، از رویکرد مطالعه مقطعی در روش شناسی خود استفاده کرده اند و سپس از تحلیل همبستگی استفاده نموده اند.
وجود یک همبستگی لزوما مساوی علیت نیست. به عنوان مثال، فیس بوک و عزت نفس ممکن است از نظر استفاده از فیس بوک به هم مرتبط باشند و باعث کاهش عزت نفس شوند، اما این ممکن است به این معنی باشد که افراد با عزت نفس پایین بیشتر از فیس بوک استفاده می کنند! به عبارت دیگر، نتیجه گیری اینکه کدام متغیر علت و کدام یک معلول است، بسیار دشوار و گاهی غیر ممکن خواهد بود.تحقیقات شبکه های اجتماعی، تاب آوری و سلامت روان
در آینده، طراحی های طولی در تعیین اثرات استفاده از شبکه های اجتماعی بر سلامت روان بسیار مفیدتر خواهد بود. در نهایت، داده های به دست آمده از مطالعات تجربی ما را قادر می سازند تا نتیجه گیری قطعی در مورد این رابطه بگیریم.
لازم به ذکر است که بیشتر تحقیقاتی که تاکنون در زمینه شبکه های اجتماعی و سلامت روان انجام شده است بر روی یک جمعیت سالم (یعنی دانش آموزان دبیرستانی، دانشجویان دانشگاه، به طور کلی نوجوانان) انجام شده است. وقتی گفته می شود که مثلا «زمان صرف شده در شبکه های اجتماعی با افسردگی مرتبط است»، منظور نویسندگان معمولا این است که این زمان با نوسانات خلقی فیزیولوژیکی (که با مقیاس های روان شناختی مختلف اندازه گیری می شود)، به جای افسردگی به عنوان یک موجودیت بالینی مرتبط است.
در واقع، تا آنجا که ما می دانیم، تاکنون هیچ تحقیقی از این دست بر روی بیماران روانپزشکی انجام نشده است. بنابراین، ارتباط احتمالی بین شبکه های اجتماعی و مسائل مربوط به سلامت روان را فقط می توان از نظر تغییرات طبیعی فیزیولوژیکی (روانی فیزیولوژیکی) عملکردهای روانی مورد بحث قرار داد.
همیشه باید در نظر داشته باشیم که همه شبکه های اجتماعی یکسان نیستند. بزرگترین و محبوب ترین شبکه اجتماعی، فیس بوک، مبتنی بر ایجاد و به روز رسانی پروفایل های شخصی است که در آن کاربران می توانند عکس ها، فیلم ها، نظرات، وضعیت ها و یادداشت ها را آپلود کنند.تحقیقات شبکه های اجتماعی، تاب آوری و سلامت روان
یکی دیگر از شبکه های محبوب، توییتر می باشد که بر مفهوم متفاوتی استوار است: کاربران پیام های متنی کوتاه (“توئیت”) را پست می کنند و می خوانند که در آن، افکار و نظرات خود را بیان می کنند. اکثر مطالعات ذکر شده در این مطلب بر روی فیس بوک به عنوان یک شبکه اجتماعی غالب متمرکز شده اند و حتی در مطالعاتی که نویسندگان در عنوان عبارت «شبکه اجتماعی» را بیان می کنند، در بیشتر موارد، فیس بوک هدف اصلی تحقیق بوده است.
در واقع، پس از جستجو در پایگاه های اطلاعاتی علمی موجود، نتوانستیم مطالعه ای را پیدا کنیم که عمدتا بر روی توییتر و تاثیر بالقوه آن بر سلامت روان متمرکز باشد. در آینده می توان انتظار داشت که توییتر نیز موضوع تحقیقات بسیاری شود.
بسیاری از مطالعات، به سادگی عوامل مخدوش کننده بالقوه مختلفی را که ممکن است بر همبستگی متعارف از حیث افزایش یا کاهش آن تاثیر بگذارد، آزمایش نمی کنند.
برای مثال، ممکن است افراد مبتلا به برخی از اختلالات شخصیتی (که بسیار پنهان هستند و اغلب تشخیص داده نمی شوند) زمان بسیار بیشتری را در مقایسه با سایرین که در وضعیت عادی هستند در شبکه های اجتماعی آنلاین صرف کنند، زیرا ارتباطات رایانه ای آنها را قادر می سازد تا از نظر اجتماعی موفق تر باشند.
این افراد، اگر در یک مطالعه تحقیقاتی قرار گیرند، احتمالا بر نتایج عزت نفس، افسردگی، اعتیاد و سایر پرسشنامه ها تاثیر خواهند گذاشت. به عبارت دیگر، هر مطالعه آتی در مورد این موضوع، به منظور رعایت استانداردهای کیفیت، باید معیارهای ورود و خروج دقیق را ایجاد کند تا نمونه مورد مطالعه تا حد امکان همگن شود.
تعریف این معیارها اغلب دشوار است و حتی اجرای آن دشوارتر می شود. بنابراین، روش مطالعاتی امکانپذیر دیگر، استفاده از یک نمونه مطالعاتی بزرگ است. این روش همچنین لازم است با آزمون های آماری اضافی مانند تجزیه و تحلیل رگرسیون چند متغیره ترکیب شود.تحقیقات شبکه های اجتماعی، تاب آوری و سلامت روان
مورد مهم دیگر این است که بیشتر تحقیقات در زمینه شبکه های اجتماعی و سلامت روان تاکنون با استفاده از پرسشنامه های مرسوم روانپزشکی مانند مقیاس عزت نفس روزنبرگ، پرسشنامه افسردگی بک و غیره انجام شده است.
امروزه، خیلی بعید به نظر نمی رسد که برای ارزیابی یک علامت یا نشانه روانپزشکی، چندین مقیاس مختلف وجود داشته باشد. به عنوان مثال، برای تعیین کمیت علائم افسردگی، محقق ممکن است بین مقیاس هایی مانند پرسشنامه افسردگی بک، مرکز مطالعات اپیدمیولوژیک – مقیاس افسردگی (CES-D)، مقیاس رتبه بندی همیلتون برای افسردگی (HAM-D)، مقیاس زونگ مقیاس خود رتبه بندی افسردگی، مقیاس درجه بندی افسردگی مونتگومری-آسبرگ (MADRS) و غیره… یکی را انتخاب کند.
اگرچه این مقیاس ها ابزارهای تثبیت شده ای در تحقیقات روان شناسی و روانپزشکی هستند، گاهی اوقات هنگام طراحی یک مطالعه، تعیین اینکه کدام مقیاس برای جامعه/نمونه مورد مطالعه، بهترین حساسیت را دارد، دشوار است، به ویژه زمانی که در یک گروه جمعیتی عمومی یا در گروه های سنی مختلف مانند دانش آموزان دبیرستانی، دانشجویان دانشگاهها و غیره استفاده می شود.
در آینده، ممکن است نیاز به طراحی و پیاده سازی مقیاس های جدید و پیشرفته وجود داشته باشد که برای ارزیابی مشکلات ذهنی بالقوه (با لحاظ شدن توسعه سریع فناوری اطلاعات)، یا حداقل برای مقایسه مقیاس های موجود از نظر ایجاد یک مجموعه، تنظیم شوند.
در نتیجه، واضح است که در طول ۱۰ سال گذشته، شبکه های اجتماعی آنلاین تغییرات قابل توجهی در نحوه ارتباط و تعامل افراد ایجاد کرده است. با این حال، مشخص نیست که آیا برخی از این تغییرات بر جنبه های عادی رفتارهای انسانی تاثیر می گذارد و باعث اختلالات روانی می شود یا خیر؟
در آینده، تحقیقات بیشتری برای شناسایی و توصیف رابطه بالقوه بین استفاده از شبکه های اجتماعی و مسائل مختلف سلامت روان مورد نیاز خواهد بود.
نقش رسانه های اجتماعی در تاب آوری و سلامت روان
انسان موجودی اجتماعی است. ما برای پیشرفت در زندگی به همراهی دیگران نیاز داریم و استحکام ارتباطات ما تاثیر زیادی بر سلامت روان و شادی ما دارد.
ارتباط اجتماعی با دیگران می تواند استرس، اضطراب و افسردگی را کاهش دهد، ارزش انسانی را افزایش دهد، آرامش و شادی ایجاد کند، از تنهایی جلوگیری کند و حتی سال ها به زندگی شما بیافزاید. از طرف دیگر، فقدان ارتباطات اجتماعی قوی می تواند سلامت روانی و عاطفی شما را با خطرات جدی مواجه سازد.
در دنیای امروز، بسیاری از ما برای یافتن و ارتباط با یکدیگر به پلتفرم های رسانه های اجتماعی مانند فیس بوک، توییتر، اسنپ چت، یوتیوب و اینستاگرام متکی هستیم. در حالی که هر کدام مزایای خود را دارند، مهم است که به یاد داشته باشید که رسانه های اجتماعی هرگز نمی توانند جایگزینی برای ارتباط انسانی در دنیای واقعی باشند.
برای تحریک هورمون هایی که استرس را کاهش می دهند و باعث می شوند احساس شادی، سلامت و مثبت تری داشته باشید، نیاز به تماس حضوری با دیگران دارد. از قضا برای فناوری ای که برای نزدیک تر کردن افراد طراحی شده است، صرف زمان زیاد برای تعامل با رسانه های اجتماعی می تواند باعث شود احساس تنهایی و انزوا کنید و مشکلات سلامت روانی مانند اضطراب و افسردگی را تشدید کنید.
اگر زمان زیادی را در رسانه های اجتماعی می گذرانید و احساسات غمگینی، نارضایتی، ناامیدی یا تنهایی زندگی شما را تحت تاثیر قرار می دهد، ممکن است زمان آن رسیده باشد که عادات آنلاین خود را دوباره بررسی کنید و تعادل سالم تری پیدا کنید. با یک درمانگر مجاز صحبت کنید
BetterHelp یک سرویس درمانی آنلاین است که شما را با درمانگران مجاز و معتبری که می توانند به افسردگی، اضطراب، روابط و موارد دیگر کمک کنند، متصل می کند. ارزیابی را انجام دهید و در کمتر از 48 ساعت با یک درمانگر هماهنگ شوید.
جنبه های مثبت رسانه های اجتماعی
در حالی که تعامل مجازی در رسانه های اجتماعی مزایای روانشناختی مشابه تماس چهره به چهره را ندارد، هنوز راه های مثبت زیادی وجود دارد که می تواند به شما کمک کند در ارتباط باشید و از این رفاه خود لذت ببرید.
رسانه های اجتماعی شما را قادر می سازد:
- با خانواده و دوستان در سراسر جهان ارتباط برقرار کنید و به روز بمانید.
- یافتن دوستان و جوامع جدید؛ با افراد دیگری که علایق و سلایق مشابه دارند، ارتباط برقرار کنید.
- به اهداف ارزشمند بپیوندید یا تبلیغ کنید. افزایش آگاهی در مورد مسائل مهم
- در مواقع سخت به دنبال یا ارائه حمایت عاطفی باشید.
- اگر مثلا در یک منطقه دورافتاده زندگی می کنید، یا استقلال محدودی دارید، اضطراب اجتماعی دارید یا بخشی از یک گروه به حاشیه رانده شده هستید، ارتباط اجتماعی حیاتی پیدا کنید.
- برای خلاقیت و ابراز وجود خود راهی پیدا کنید.
- منابع اطلاعات و یادگیری ارزشمند را (با دقت) کشف کنید.
جنبه های منفی رسانه های اجتماعی
از آنجایی که این یک فناوری نسبتا جدیدی است، تحقیقات کمی برای اثبات پیامدهای بلندمدت، خوب یا بد استفاده از رسانه های اجتماعی وجود دارد. با این حال، مطالعات متعدد ارتباط قوی بین استفاده زیاد از رسانه های اجتماعی و افزایش خطر ابتلا به افسردگی، اضطراب، تنهایی، آسیب رساندن به خود و حتی افکار خودکشی را یافته اند.
رسانه های اجتماعی ممکن است تجربیات منفی مانند:
عدم کفایت در مورد زندگی یا ظاهر شما. حتی اگر می دانید که تصاویری که در شبکه های اجتماعی مشاهده می کنید دستکاری می شوند، باز هم می توانید در مورد ظاهرتان یا آنچه در زندگی تان می گذرد احساس ناامنی کنید. به طور مشابه، همه ما می دانیم که افراد دیگر تمایل دارند فقط نکات برجسته زندگی خود را به اشتراک بگذارند، به ندرت نقاط ضعفی را که همه تجربه می کنند اشتراک گذاری می شود. اما این احساس حسادت و نارضایتی را هنگامی که در عکس های فتوشاپ شده یک دوست از تعطیلات ساحلی آنها ورق می زنید یا در مورد تبلیغ جدید هیجان انگیز آنها در محل کار مطالعه می کنید، کم نمی کند.
ترس از دست دادن (FOMO) و اعتیاد به رسانه های اجتماعی. در حالی که FOMO بسیار قدیمی تر از مدت زمان حیات رسانه های اجتماعی بوده است، به نظر می رسد سایت هایی مانند فیس بوک و اینستاگرام این احساس را تشدید می کنند که دیگران بیشتر از شما سرگرمی یا زندگی بهتری دارند. این ایده که شما چیزهای خاصی را ندارید می تواند بر عزت نفس شما تاثیر بگذارد، اضطراب شما را تحریک کند و حتی مانند اعتیاد به استفاده بیشتر از رسانه های اجتماعی دامن بزند. FOMO می تواند شما را وادار کند که هر چند دقیقه یک بار گوشی خود را بردارید تا به روزرسانی ها را بررسی کنید، یا اجبارا به هر هشدار پاسخ دهید – حتی اگر این به معنای ریسک کردن در حین رانندگی، از دست دادن خواب شبانه یا اولویت دادن به تعامل با رسانه های اجتماعی باشد.
انزوا. مطالعه ای در دانشگاه پنسیلوانیا نشان داد که استفاده زیاد از فیس بوک، اسنپ چت و اینستاگرام باعث افزایش احساس تنهایی می شود. برعکس، این مطالعه نشان داد که کاهش استفاده از رسانه های اجتماعی در واقع می تواند باعث شود کمتر احساس تنهایی و انزوا کنید و بهزیستی کلی شما را بهبود بخشد.
افسردگی و اضطراب. انسان برای داشتن سلامت روانی نیاز به تماس چهره به چهره دارد. هیچ چیز به اندازه تماس چشم به چشم با کسی که به شما اهمیت می دهد، استرس را کاهش نمی دهد و خلق و خوی شما را سریعتر یا موثرتر تقویت می کند. هرچه تعامل با رسانه های اجتماعی را بر روابط شخصی اولویت دهید، بیشتر در معرض خطر ابتلا یا تشدید اختلالات خلقی مانند اضطراب و افسردگی هستید.
زورگویی سایبری. حدود ۱۰ درصد از نوجوانان گزارش می دهند که در رسانه های اجتماعی مورد آزار و اذیت قرار می گیرند و بسیاری از کاربران دیگر در معرض نظرات توهین آمیز قرار می گیرند. پلتفرم های رسانه های اجتماعی مانند توییتر می توانند کانونی برای انتشار شایعات مضر، دروغ ها و سوءاستفاده هایی باشند که می توانند زخم های عاطفی ماندگاری بر جای بگذارند.
خود شیفتگی. به اشتراک گذاری سلفی های بی پایان و تمام افکار درونی شما در رسانه های اجتماعی می تواند یک خودشیفتگی ناسالم ایجاد کند و شما را از ارتباطات واقعی دور کند.