فواید جامعه شناسی جنائی ؟

فواید جامعه شناسی جنائی 

در این باره ، دکتر مهدی کی نیا در جلد دوم کتاب مبانی جرم شناسی چاپ 1370 فرموده است :

بر حسب تعریفی که از جامعه شناسی جنائی باید داشت ، فایده ی آن از دو جهت نمایان است :

1_ از لحاظ این که جامعه شناسی جنائی رشته ای از جامعه شناسی پویائی است نمی تواند از مزایای جامعه شناسی بی بهره باشد .

2_ از نقطه نظر این که جامعه شناسی یکی از رشته های اساسی جرم شناسی است انتظاراتی که دستگاه کیفری از جرم شناسی برای پیشگیری از وقوع جرائم و درمان بزهکار دارد قسمت عمده ی آن را باید جامعه شناسی جنائی برآورد .

جامعه شناسی جنائی در باز سازی اجتماعی فرد بزهکار و نوسازی جامعه نقش اصلی بر عهده دارد :

الف _ اگر بزهکار را قربانی جامعه بدانیم ، تا علل و عوامل جرم زای اجتماعی که موجب سقوط و گمراهی فرد انسانی شده است ، شناخته نشود عدالت و درمان و رهائی چنین فردی میسر نخواهد شد .

اگر پرونده های دادرسی کیفری بر اساس مطالعات جامعه شناسی جنائی و محیطی که متهم را به بار آورده است نباشد و صرفا به محاکمه ی عمل مجرمانه که اجرای دستورهای پیش ساخته است اکتفا شود ، بر چنین دادرسی که ادامه ی روش نامطلوب قرون وسطائی است جز بیدادگری عنوان دیگری صادق نیست .

با این عمل نه فرد بزهکار درمان می شود و نه ریشه های فساد از جامعه کنده خواهد شد بلکه سقوط حتمی و دائمی فرد محکوم را به دست جامعه فراهم نموده ایم و از او یک دشمن کینه توز و خون آشام بی رحم و انتقامجو برای جامعه ساخته ایم و از سوی دیگر عوامل فساد و جرم زا را به حال خود رها کرده ایم تا روز به روز جرائم در جامعه توسعه یابد .

عجیب بیدادگرانیم که " سنگ را بسته ایم " و " سگ را گشوده " عوامل جرم زا و فساد انگیز را مجاز شمرده در قلع و قمع آن بی اعتنا مانده ولی با ثمرات آن به مبارزه بر می خیزیم ، مبارزه با معلول به جای مبارزه با علت !

محکوم کردن بزهکار بدون شناخت شخصیت او و عوامل جرم زای اجتماعی که او را به این روز سیاه و بدبختی انداخته است دور از عدل و انصاف است . احاطه ی ما بر جامعه شناسی جنائی موجب میشود که قضاوت ما در باره دیگران منصفانه تر و انسانی تر صورت گیرد . 

 ب_ جامعه شناسی جنائی دانشی نیست که منحصرا دادرسان کیفری را به کار آید بلکه از آن نظر که در اخلاق فردی تاثیر سودبخشی دارد ، فایده ی آن عام و در تمام جهات تواند بود زیرا هر فرد انسانی را ، ولو آنکه خواستار خیر و صلاح خویشتن و جویای سعادت فردی باشد ، به این نکته واقف خواهد ساخت که سعادت فردی را باید در سعادت اجتماعی جستجو کرد . در جامعه شناسی جنائی می آموزیم که سعادت فردی در گروی تامین سعادت اجتماعی است و فرد با جامعه پیوندی ناگسستنی دارد و هیچ کس نمی تواند در تلاش برای خوشبختی خود نسبت به سرنوشت جامعه بی تفاوت باشد ؟ به وضوح فلسفه ی امر به معروف و نهی از منکر را فرا خواهد گرفت و راه مشارکت را خواهد آموخت و از تکروی و انزوا و چشم از خلق برگرفتن باز خواهد داشت .

پ _ هیچ فردی در میان خانواده و اطرافیان بدبخت خویش نمی تواند خوشبخت باشد . بعلاوه ، جامعه شناسی رفتار و اخلاق فردی را تعدیل می کند تا خود منشاء شر و گمراهی در میان خانواده را از لغزش مصون دارد از فکر سالم و پاک الهام گیرد و محبت و احساس پیشه ی خود سازد برای خانواده ی خویش پدر یا مادری روشنفکر و مهربان و سازنده باشد و آن را به یک کانون خلوص و صفا و خوشبختی و خدمتگزار خانواده ی بزرگتر بشری تبدیل سازد .

در مبحث خانواده ، آنچه موجب نابسامانی و لغزش خانواده ها و از هم پاشیدگی آنها می گردد شناسائی میشود در نتیجه می توان امکاناتی فراهم ساخت که از بروز مخاطرات آن پیشگیری نمود و به خانواده ها دوام و ثبات و خوشبختی بخشید .

ت _ جامعه شناسی جنائی کسانی را که اصلاح امور جامعه را آرمان خود ساخته اند رهبری و هدایت میکند .

منظور اصلی این دانش شناخت علل انحرافات و نابسامانی های جوامع مختلف : خانواده ، آموزشگاه ، شهر ، روستا ، کشور ، نهادها ، و سازمانها ، و عوامل جرم رای اجتماعی است تا راه مبارزه و اصلاح آنها شناخته شود و بالمآل خیر و سعادت و آسایش و رفاه جوامع بشری بالتبع جامعه ی بزرگ انسانی از راه کاربرد دستورالعملهای این دانش تامین گردد . 

بدون اطلاع از نتایج تحقیقات جامعه شناسی جنائی تدوین سیاست جنائی و تنظیم بهداشت جنائی برای پیشگیری از جرائم و مبارزه با علل فساد میسر نخواهد بود .

سازمانهای دادرسی کیفری و سازمانهای پلیس اداری و قضائی هر جامعه باید مبتنی بر شناخت قیافه ی جنائی آن جامعه باشد .

ث_ در قانون گزاری ، در اداره امور کشور ، دانشگاهها و مدارس عالی و آموزشگاهها ، مقامات و متصدیان امور اگر بر ثمرات قوانین ناموزون و مشکلاتی که در مرحله ی اجرا برای جامعه فراهم می آورد و مقرراتی که خود جرم زاست آگاهی یابند و بر عوامل اجتماعی جرمزای محیط خود وقوف کامل داشته باشند ، در تهیه قوانین و سایر مقررات و برداشتن موانع و مشکلات اجتماعی از سر راه خویش توفیق بیشتری خواهند یافت .

مضرات سیستم تمرکز و آثار جرم زائی آن و مفاسد عدم ثبات در مدیریت و خدمات اداری و تبعیض در ارجاع خدمات و ارتقاء کارکنان دولت و عدم توجه به اصل " کار را به کاردان باید سپرد " و عدم توجه به تخصص در انتصابات ، مخاطرات الگوهای فاسدی که به وسیله رسانه های گروهی ارائه می شود در جامعه شناسی جنائی به شیوه ای علمی و دقیق برسی می شود ، این دانش ، در نتیجه ، درس عبرت و مشاور و راهنمائی صدیق برای سیاستمداران وطن دوست و گردانندگان چرخهای امور اداری کشور است .

خلاصه ، تقلیل جرائم در هر جامعه در گروی شناخت عوامل موثر در بروز جرائم مربوط به آن جامعه و دست یافتن به راه حل صحیح مبارزه با عوامل فساد و ریشه کن ساختن آنهاست ، بدون شناخت این عوامل نمی توان نقشه صحیحی برای سالم سازی یا نوسازی اجتماعی ترسیم و اجرا نمود . جامعه شناسی جنائی چراغی فرا راه نیل به این هدف بزرگ انسانی و اجتماعی است ...