عوامل موثر بر شکل گیری حیاط در مسکن روستایی (با نگاهی به معماری مسکونی روستای دشتک استان فارس)

جغرافیای طبیعی و انسانی تاثیر بسزایی بر شکل گیری مسکن در سکونتگاه های روستایی دارند. فضای باز(حیاط) یکی از هسته های کارکردی از بعد اقتصادی، روانی و فیزیکی در سازمان فضایی مسکن بویژه مسکن روستایی محسوب می شود. تحقیق پیش رو به بررسی تاثیر سنت سکونت (الگوهای رفتاری، معیشت و جغرافیای طبیعی) بر شکلگیری حیاط در مسکن روستایی، ویژگی های هندسی، عملکردی و عناصر موجود در سازمان فضایی حیاط و نیز ارزیابی انتظاراتساکنین روستا از حیاط مطلوب پرداخته است . در این زمینه با کمک پرسشنامه (چهارگزینه ای و تصویری) و همچنین برداشت 10 خانه در روستای دشتک از توابع شهرستان مرودشت استان فارس بررسی، مطالعه و تحلیل حیاط صورت پذیرفته است تا براساس نتایج حاصل راهکار مناسبی برای طراحی حیاط های کنونی به دست آید. روش تحقیق توصیفی تحلیلی و مبتنی بر مطالعه کتابخانه ای اسنادی، بررسی های میدانی و استفاده از ابزار پرسش نامه است. بر اساس مطالعات انجام شده فضای نگهداری دام و طیور، فضای نگهداری محصولات کشاورزی و علوفه، منبع و حوضچه آب و ... از عناصر تشکیل دهنده حیاط در خانه های برداشت شده می باشند. از نظر هندسی تمامی حیاط های دارای هندسه نامنظم بوده و سعی شده اتاق ها راست گوشه و منظم باشند. با توجه به مشترک بودن ورودی دام و انسان و عبور دام از حیاط مشترک و وضعیت زیست محیطی نامناسب، امکان بهره گیری از حیاط برای مراودات اجتماعی، فعالیت های روزمره خانواده وجود ندارد. در حالی که مطالعات میدانی نشاندهنده انتظارات ساکنین از جنبه های زیبا شناختی، عملکرد اجتماعی و اقتصادی به صورت توامان از فضای باز خانه خود می باشد. در انتها پیشنهاداتی جهت طراحی و نیز نحوه برخورد مناسب طراحان با مسئله فضای باز در سکونتگاه های روستایی ارائه شده است.