شرحی بر نظام حقوقی حفاظت از محیط زیست دریای خزر

دریای خزر یکی از با ارزش ترین اکوسیستم های آبی جهان است که دارای منابع با ارزش زنده و غیرزنده دنیا از جمله نفت، گاز و خاویار است. ویژگی های خاص خزر سبب شده است که این دریا به محیطی حساس و آسیب پذیر تبدیل شود. اهمیت اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و زیست محیطی خزر برای کشورهای ساحلی آن از یکسو و اهمیت جهانی آن به عنوان منبعی از تنوع زیستی از سوی دیگر و نیز روند شتابان آلودگی و تخریب منابع این دریا، ضرورت توجه هرچه سریعتر به نظام حقوقی حفاظت از محیط زیست دریای خزر را به امری اجتناب ناپذیر مبدل کرده است. هدف این مقاله، تشریح نظام حقوقی حفاظت از محیط زیست دریای خزر در قالب برنامه منطقه ای، قوانین بین المللی و داخلی است. نتایج به دست آمده از این تحقیق بیان کننده این است که مکمل قوانین و مقررات حفاظت از محیط زیست داخلی، اقدامات زیست محیطی در قالب برنامه منطقه ای محیط زیست دریای خزر(CEP) است که با همکاریهای منطقه ای و تشویق و ترغیب نهادهای بین المللی نظیر WB ، EU/TACIS ، UNEP ، UNDP شکل گرفته است. تلاش های بعمل آمده و پیگیری ارگان های فوق و اجلاس منطقه ای به شکل گیری کنوانسیون حفاظت از محیط زیست خزر منتهی شده است که می تواند عامل و اهرمی برای جلوگیری از تخریب های غیرمسئولانه برخی کشورهای ساحلی باشد. با توجه به این وضعیت در حالی که هیچ نوع کمبود الگوهای حقوقی زیست محیطی برای خزر وجود ندارد، حفاظت بهینه در این گستره آبی مستلزم اجرای قوانین زیست محیطی در چارچوب نظام حقوقی جامعی است که در بر گیرنده تمام زمینه ها، از جمله محیط زیست باشد.