مفهوم و پیوند زمان و مکان در تاریخ نگری قدیم ایرانی (با تمرکز بر دوره ساسانیان)

سال انتشار: 1401
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 44

فایل این مقاله در 29 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_HPH-32-30_008

تاریخ نمایه سازی: 25 اردیبهشت 1403

چکیده مقاله:

پژوهش حاضر براساس این مسئله شکل گرفته است که زمان و مکان در تاریخ نگری قدیم ایرانی چه معنا و نسبتی دارد. آنچه از تاریخ نگری قدیم ایرانی در نظر داریم، الگوی نظری و مفصل بندی گفتمانی متشکل از مجموعه ای از عناصر و مفاهیم است که در بسترهای سیاسی و فرهنگی دوره مزدایی- ساسانی شکل گرفته و در دوره های بعدی بازتولید شده است. مفهوم زمان و مکان در تاریخ نگری قدیم ایرانی را می توان در دو سطح اجتماعی- سیاسی و الهیاتی- اسطوره ای به بحث گذاشت. سطح اجتماعی- سیاسی زمان و مکان در تاریخ نگری ایرانی در امتداد سطح الهیاتی - اسطوره ای آن قرار دارد. سطح الهیاتی- اسطوره ای، با محوریت نبرد خیر و شر بیشتر حالتی خطی دارد؛ درحالی که سطح اجتماعی- سیاسی انگاره زمان و مکان، در درون درکی دایره وار از هستی و اجتماع شکل گرفته است و براساس ظهور و سقوط سلسله های پادشاهی، حالتی چرخه ای و تکرار شونده دارد. براساس یافته های این پژوهش که با روش تحلیلی به نگارش درآمده است، در تاریخ نگری قدیم ایرانی، پادشاه در مرکز و حلقه واسط زمان ها و مکان های تاریخی و فراتاریخی قرار می گیرد. در این تاریخ نگری، سطح اجتماعی- سیاسی زمان و مکان، در امتداد سطح الهیاتی- اسطوره ای و حول مقام و نظم پادشاهی قرار دارد، همچنان که برهم خوردن نظم شاهی موجب گسست پیوند زمان ها و مکان های تاریخی و فراتاریخی مذکور می شود.

نویسندگان

ناصر صدقی

استاد گروه تاریخ، دانشکده حقوق و علوم اجتماعی دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

عارف نریمانی

دانشجوی دکتری تاریخ ایران دوره اسلامی، دانشکده حقوق و علوم اجتماعی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • ابن البلخی (۱۳۸۴) فارسنامه، به تصحیح و تحشیه گای لیترانج ...
  • اشپولر و دیگران (۱۳۸۸) تاریخ نگاری در ایران، ترجمه یعقوب ...
  • اشرف، احمد (۱۳۹۵) هویت ایرانی: از دوران باستان تا پایان ...
  • اصفهانی، حمزه بن حسن (۱۳۴۶) تاریخ پیامبران و پادشاهان (سنی ...
  • افکنده، احسان؛ عالفر، باقرعلی (۱۳۹۵) «میراث هند و ایرانی «هفت ...
  • الیاده، میرچا (۱۳۶۵) اسطوره بازگشت جاودانه مقدمه بر فلسفه ای ...
  • الیاده، میرچا (۱۳۷۵) مقدس و نامقدس، ترجمه نصراله زنگویی، تهران: ...
  • اوستا: کهن ترین سرودها و متن های ایرانی (۱۳۸۵) جلد ...
  • بلعمی، ابوعلی محمد (۱۳۵۳) تاریخ بلعمی، جلد ۲، به تصحیح ...
  • بهار، مهرداد (۱۳۷۶) از اسطوره تا تاریخ، گردآورنده و ویراستار: ...
  • بهار، مهرداد (۱۳۹۱) پژوهشی در اساطیر ایران، ویراستار کتایون مزداپور، ...
  • بیرونی خوارزمی، ابوریحان محمد بن احمد (۱۳۵۲) تحدید نهایات الاماکن ...
  • بیرونی خوارزمی، ابوریحان محمد بن احمد (۱۳۸۶) آثارالباقیه، ترجمه اکبر ...
  • تهامی، مرتضی؛ کاویانی راد، مراد (۱۳۹۴) «تبیین قلمرو و فضای ...
  • توکلی طرقی، محمد (۱۳۹۷) تجدد بومی و بازاندیشی تاریخ، تهران: ...
  • ثاقب فر، مرتضی (۱۳۷۷) شاهنامه فردوسی و فلسفه تاریخ ایران، ...
  • ثعالبی نیشابوری، عبدالملک بن محمد بن اسماعیل (۱۳۶۸) تاریخ ثعالبی ...
  • خالقی مطلق، جلال (۱۳۸۶) «از شاهنامه تا خدای نامه»، نامه ...
  • خطیبی، ابوالفضل (۱۳۹۳) «خدای نامه»، در تاریخ جامع ایران، جلد۵، ...
  • خواجه نظام الملک، ابوعلی حسن طوسی (۱۳۴۷) سیرالملوک (سیاست نامه)، ...
  • خواندمیر، غیاث الدین بن همام الدین (۱۳۸۰) تاریخ حبیب السیر ...
  • دریایی، تورج (۱۳۸۲) «دیدگاه های موبدان و شاهنشاهان ساسانی درباره ...
  • دریایی، تورج (۱۳۹۲) «مقام سلطنت در ایران اوایل دوره ساسانی»، ...
  • دریایی، تورج (۱۳۹۵) «تاریخ نگاری در ایران باستان متاخر» در ...
  • دریایی، تورج؛ رضاخانی، خداداد (۱۳۹۶) از جیحون تا فرات (ایرا ...
  • دینکرد چهارم (۱۳۹۳) پژوهش مریم رضایی، زیرنظر سعید عریان، تهران: ...
  • دینوری، ابوحنیفه احمدبن داود (۱۳۶۴) اخبار الطوال، ترجمه محمود مهدوی ...
  • روزنتال، فرانتس (۱۳۶۵) تاریخ تاریخ نگاری در اسلام، بخش اول، ...
  • زند وهومن یسن و کارنامه اردشیر بابکان (۱۳۴۲) ترجمه صادق ...
  • سرخوش کرتیس، وستا؛ استوارت، سارا (۱۳۹۲) عصر ساسانی (ایده ایران) ...
  • سنگاری، اسماعیل؛ کرباسی، علیرضا (۱۳۹۶) «رویکرد به تاریخ از منظر ...
  • شاپورشهبازی، علیرضا (۱۳۹۶) «تاریخ نگاری در ایران پیش از اسلام»، ...
  • صدقی، ناصر (۱۳۹۳) تاریخ نگاری در ایران عصر سلجوقی، تهران: ...
  • صیامیان گرجی، زهیر؛ ماخانی، سعید؛ ماخانی، محمدجلال (۱۳۹۶) «مبانی کیهان ...
  • طباطبایی زواری، محمد جلال الدین (۱۳۳۴) توقیعات کسری انوشروان سوالات ...
  • عهد اردشیر (۱۳۴۸) پژوهنده عربی: احسان عباس، برگرداننده به فارسی ...
  • عنصرالمعالی کیکاووس بن اسکندربن قابوس بن وشمگیر زیار (۱۳۷۵) قابوس ...
  • غزالی طوسی، امام ابوحامد حجه الاسلام محمدبن محمدبن محمدبن احمد ...
  • فرنبغ دادگی (۱۳۸۰) بندهش، گزارنده مهرداد بهار، چاپ۲، تهران: توس ...
  • کارنامه اردشیر بابکان با متن پهلوی، آوانویسی، ترجمه فارسی و ...
  • کریستن سن، آرتور امانوئل (۱۳۵۰) کارنامه شاهان در روایات ایران ...
  • کریستن سن، آرتور امانوئل (۱۳۹۴) ایران در زمان ساسانیان، ترجمه ...
  • کوه کن، محمودرضا (۱۳۹۶) ایران شهر: روند تبیین اندیشه سیاسی ...
  • گودورف، ژرژ (۱۳۷۹) «کیهان اسطوره ای»، در جهان اسطوره شناسی، ...
  • مسعودی، ابوالحسین علی بن حسین (۱۳۶۵) التنبیه و الاشراف، ترجمه ...
  • مسعودی، ابوالحسین علی بن حسین (۱۳۸۲) مروج الذهب، جلد۱، ترجمه ...
  • مسکوب، شاهرخ (۱۳۸۱) «شاهنامه و تاریخ»، در ایران نامه، (۸۰)، ...
  • مسکویه، احمدبن محمد (۲۵۳۵) جاویدان خرد، ترجمه تقی الدین محمد ...
  • مینوی خرد (۱۳۵۴) ترجمه احمد تفضلی، بی جا: بنیاد فرهنگ ...
  • نامه تنسر به گشنسپ (۱۳۵۴) به تصحیح مجتبی مینوی، چاپ۲، ...
  • ویسهوفر، یوزف (۱۳۷۷) ایران باستان (از ۵۵۰ پیش از میلاد ...
  • هینلز، جان (۱۳۶۸) شناخت اساطیر ایران، ترجمه ژاله آموزگار و ...
  • یارشاطر، احسان (۱۳۶۳) «چرا در شاهنامه از پادشاهان ماد و ...
  • __________ (۱۳۸۹) «تاریخ ملی ایران»، در تاریخ ایران کیمبریج از ...
  • Koselleck. Reinhart (۲۰۱۸), Sediments of time: on possible histories, translated ...
  • Panaino. Antonio (۲۰۱۷). “The End of Time and the ‘Laws ...
  • Panaino. Antonio (۲۰۱۶), “Between Astral Cosmology and Astrology: The Mazdean ...
  • Tavakoli-Targhi. Mohamad (۲۰۰۱), Refashioning Iran: Orientalism, Occidentalism, and Historiography, London: ...
  • ‘Ahd-e Ardešir (۱۹۶۹), Arabic Researcher: Ehsan Abbas, Translated into Persian ...
  • Afkande. Ehsān; Ālfar. Bāqerali (۲۰۱۶), “Indo-Iranian Heritage of “Haft karšvar” ...
  • Ashraf. Ahmad (۲۰۱۶), Iranian identity: from ancient times to the ...
  • Avesta: The Ancient Iranian Hymns & Texts (۲۰۰۶), Report and ...
  • Bahar. Mehrdad (۱۹۹۷), from myth to history, Compiled and Edited ...
  • Bahar. Mehrdad (۲۰۱۲), A Research in Iranian Mythology, Edited by ...
  • Bīrūnī. Abūreīhān (۲۰۰۷), Āṯār ul-bāqīye, Translated by Akbar danaseresht, Tehran: ...
  • Christensen, Arthur Emanuel (۱۹۷۱), Les gestes des rois dans les ...
  • Daryayi. Toraj (۲۰۰۳), “Viewpoints of Sassanid monks and emperors about ...
  • Daryayi. Toraj (۲۰۱۳), “The Position of the Monarchy in Iran ...
  • Daryayi. Toraj (۲۰۱۶), “Historiography in Late Ancient Iran”, Translated by ...
  • Daryayi. Toraj, Khodadād Rezakhani (۲۰۱۷), From Oxus to Ruphrates: The ...
  • Dīnevarī. Abūḥanīfe Aḥmad b. Dāvūd (۱۹۸۵), Aḵbār ul-Ṭīwāl, Translated by ...
  • Dinkard-e Čāhārom (۲۰۱۴), Research by Maryam Rezaei, Under the Supervision ...
  • Eliade. Mircea (۱۹۸۶), The myth of the eternal return, Translated ...
  • Eliade. Mircea (۱۹۹۶), Mythe de leternel retour, Translated by Nasrollahe ...
  • Faranbaǧ (۲۰۰۱), Bondaheš, Reported by Mehrdad Bahar, Tehran: Tūs ...
  • Gudorf. Gorges (۲۰۰۰), “Mythological Cosmos”, in: The world of mythology ...
  • Ǧazzālī-ye Tūsī. Emām Abūhāmed Ḥoǰǰatol-Islam Moḥammad b. Moḥammad b. Moḥammad ...
  • Hinnells. John Russell (۱۹۸۹), Persian mythology, Translated by Zhale Amuzqar- ...
  • Kārnāme-ye Ardešīr-e Bābakān (۱۹۷۵), Edited by Bahram Farahvashi, Tehran: University ...
  • ḵāǰe Nezāmolmolk. Abū ‘Alī Hassan Tūsī (۱۹۶۸), Seyar ul-Molūk (Sīyāsat ...
  • Koselleck. Reinhart (۲۰۱۸), Sediments of time: on possible histories, translated ...
  • Kuhkan. Mahmoodreza (۲۰۱۷), Iranshahr The Explanation Course of the Iranshahr ...
  • Masʿūdi. Abū al-Ḥosseīn ‘Alī b. Ḥosseīn (۲۰۰۳), Morūǰ ulẕahab, Vol. ...
  • Meskub. Shahrokh (۲۰۰۲), “Šāhnāme va Tārikh”, in Irānnāme, Number. ۸۰, ...
  • Mīnavī-e ḵerad (۱۹۷۵), Translated by Ahmad Tafazzoli, (n.p): Entešārāt-e Bonyād-e ...
  • Moskūyah. Aḥmad b. Moḥammad (۱۹۷۶), ǰāvīdān ḵerad, Translated by Taqi-al-din ...
  • Nāme-ye Tansar be Gošnasb (۱۹۷۵), Edited by Mojtaba Minavi, Tehran: ...
  • ‘Onṣor ul-Ma‘ālī Keīkāvūs b. Eskandar b. Qābūs b. Vošmgīr-e Zīyār ...
  • Rosenthal. Franz (۱۹۸۶), A History of Muslim Historiography, Vol. ۱, ...
  • Saqebfar. Morteza (۱۹۹۸), Ferdowsi's Shahnameh and philosophy of history of ...
  • Ṯa‘ālībī Neyšābūrī. ‘Abdolmalek b. Moḥammad b. Esmā‘īlī (۱۹۸۹), Tārīḵ-e Ṯa‘ālībī ...
  • Sangari. Esmaeil; Alireza Karbasi (۲۰۱۷), “An Approach to History from ...
  • Sedqi. Naser (۲۰۱۴), Historiography in Seljuk-era Iran, Tehran: Pažūheškade-ye Tārīḵ-e ...
  • Siamian Gorji Z, Makhani S, Makhani M J. (۲۰۱۷), “The ...
  • Tabatabaei Zavvari. Mohammad Jalaleddin (۱۹۵۵), Toqīʿāt-e Kasrā Anūšeravān (Dastūrnāmeye Kasravī), ...
  • Tahami. Morteza; Morad Kavianirad (۲۰۱۵), “Explanation of Selected Territory and ...
  • Tavakoli-Targhi. Mohamad (۲۰۰۱), Refashioning Iran: Orientalism, Occidentalism, and Historiography, London: ...
  • Tavakoli-Tarqi. Mohamad (۲۰۱۸), Vernacular Modernity and the Rethinking of History, ...
  • Wiesehofer. Josef (۱۹۹۸), Ancient Persia: Form ۵۵۰ B.C to ۶۵۰ ...
  • Yarshater. Ehsan (۱۹۸۴), “Why is there no mention of Median ...
  • Koselleck. Reinhart (۲۰۱۸), Sediments of time: on possible histories, translated ...
  • Panaino. Antonio (۲۰۱۷). “The End of Time and the ‘Laws ...
  • Panaino. Antonio (۲۰۱۶), “Between Astral Cosmology and Astrology: The Mazdean ...
  • Tavakoli-Targhi. Mohamad (۲۰۰۱), Refashioning Iran: Orientalism, Occidentalism, and Historiography, London: ...
  • نمایش کامل مراجع