بررسی شاخص خشکسالی مبتنی بر تصاویر ماهواره ای و رابطه آن با کاهش سطح زیر کشت برنج مطالعه موردی: (استان غماص، عراق)

مقدمه: با استفاده از شاخص های مبتنی بر سنجش از دور می توان خشکسالی را از طریق آثاری که بر گیاهان زراعی دارد مطالعه کرد و نتایج دقیق تر و موثرتری دریافت. شرایط شدید خشکسالی در کل کشور عراق سبب شده است جوامع کشاورز برای دهمین سال متوالی شاهد کاهش برداشت برنج ، سبزیجات و میوه باشند. بنابراین کشاورزان مجبورند سطح زمین هایی زیر کشت را کاهش دهند که این امر موجب کاهش سطح درآمد و محصولات آن ها می باشد. استان غماص در کشور عراق یکی از مناطقی است که دارای زمین های کشت برنج می باشد و دچار خشکسالی شده است. لذا این پژوهش به بررسی روند تغییرات پوشش سطح زیرکشت برنج در این استان و رابطه آن با دمای سطح زمین به منظور بررسی خشکسالی پرداخته است مواد و روش ها: در این پژوهش جهت مطالعه روند تغییرات پوشش گیاهی از شاخص پوشش گیاهی نرمال شده (NDVI) مربوط به سنجنده مودیس استفاده شد. داده های ماهواره ای سنجنده مودیس برای منطقه مورد مطالعه طی سال های ۲۰۱۰ تا ۲۰۲۲ تهیه و گردآوری شدند. در ادامه از سه شاخص سنجش از دوری NDVI، شاخص وضعیت پوشش گیاهی (VCI) و شاخص دمای سطح زمین (LST) به منظور بررسی سطح زیر کشت برنج و نیز دمای سطح زمین و شدت خشکسالی استفاده گردید. نتایج و بحث: بر اساس نتایج به دست آمده سطح زیر کشت محصولات کشاورزی طی این دوره در منطقه مورد مطالعه افزایش یافته است بطوریکه در سال ۲۰۱۰ مساحت سطح زیر کشت بر اساس شاخص های VCI و NDVI به ترتیب ۱۱۸۷۵ هکتار و ۱۰۳۳۷ هکتار می باشدکه در سال ۲۰۲۲ به ترتیب به ۱۴۷۷۵ هکتار و ۱۳۲۷۵ هکتار افزایش یافت. نتایج نشان داد که بر اساس شاخص NDVI پوشش گیاهی با شیبی ملایم روندی افزایشی را طی این دوره داشته درصورتیکه بر اساس شاخص LST دمای سطح زمین طی این دوره کاهش یافته است. این موضوع نشان دهنده آن است که با افزایش پوشش گیاهی، دمای سطح زمین کاهش یافته است. نتیجه گیری: نتایج نشان داد که بر اساس شاخص NDVI پوشش گیاهی روندی افزایشی را طی این دوره داشته درصورتیکه بر اساس شاخص LST دمای سطح زمین طی این دوره کاهش یافته است. این نشان می دهد که با افزایش پوشش گیاهی، دمای سطح زمین کاهش یافته است. بااین حال، بر اساس شاخص VCI، منطقه مورد مطالعه در وضعیت غیرخشکسالی می باشد. لذا با توجه به نتایج بدست آمده افزایش پوشش گیاهی بر اساس NDVI و افزایش شاخص VCI و مقایسه ان با دمای منطقه مورد نظر ، نشان از کاهش دمای سطح زمین در طی این ۱۰سال دارد. هر چه دمای سطح زمین کاهش یابد، نشان دهنده افزایش پوشش گیاهی و سطح زیر کشت برنج می باشد.