روش شناسی عبدالقاهر جرجانی در نظریه نظم

نظریه نظم عبدالقاهر جرجانی، از گذشته تا امروز، پیوسته در کانون توجه عالمان وپژوهشگران بلاغت بوده است. برای دستیابی به فهم درست تر و نزدیک تر به مقصودجرجانی، روش شناسی نظریه نظم بسیار سودمند و راهگشاست. هدف از این مقاله کش فروش شناسی عبدالقاهر جرجانی در نظریه نظم است که نشان می دهد جرجانی در پی آننبوده که تنها، دیدگاه خود دربار ه معجز بودن قرآن را بیان کند؛ بلکه می خواسته نظریه ای راپی بریزد تا خواننده از طریق آن، خود، معترف به اعجاز قرآن شود. در همین راستا، جرجانیدر تبیین نظریه خود برای مخاطبان، تنها به ذکر اصل یا نمونه درست تکیه نمی کند؛ بلکه ا وافزون بر بیان مثال هایی که دارای نظم عالی هستند، یا جوانبی که خود درستشان می داند، بهذکر نمونه ها و جوانب سست و حتی فاسد نیز روی می آورد تا مخاطب با مقایسه میان اینانواع، خود به درستی نظریه جرجانی معترف شود. سازوکار دیگر او در نشاندن مطلب درذهن و دل مخاطب، یکی بیان وجوه مزیت است؛ چیزی که به گفته او، عالمان پیشین دربیان آن کوتاه ی کرده اند؛ روش دیگر، بهره جستن از قیاس منطقی است تا حکم اصلی را برفرعی جاری کند. با ذکر سه اصل در روش شناسی او، یعنی قیاس منطقی که شامل هفتشاخه و یک اصل کلی است؛ قیاس نحوی و نیز بیان وجوه مزیت، درنهایت نتیجه گرفته ایمکه جرجانی صرفا در تلاش برای دفاع از اعجاز قرآن نبوده است؛ بلکه او به دنبال تاسیس نظریه ای در بلاغت بوده تا با تبیین کامل آن، مخاطب خود به اعجاز قرآن اقرار کند