تغییرات زمانی و مکانی شاخص جریان پایه در رودخانه های استان اردبیل

جریان رودخانه ای یکی از مهم ترین منابع آبی است که برای مصارف مختلف حائز اهمیت بوده و روند تغییرات آن در مدیریت منابع آب ضروری است. هدف تحقیق حاضر، ارزیابی تغییرات زمانی و مکانی جریان سطحی و جریان پایه رودخانه های حوضه استان اردبیل در ۲۲ ایستگاه هیدرومتری است. بدین منظور از آمار دبی روزانه و بارندگی با دوره آماری مشترک از سال ۱۳۶۸ تا ۱۳۹۰ استفاده شد. پس از محاسبه رواناب کل، دبی پایه به روش حداقل محلی و مقادیر شاخص جریان پایه (BFI)، محاسبه و تغییرات آن ها درون یابی شد. سپس دوره های آماری موجود به دوره های پنج ساله، تقسیم و تغییرات مقادیر جریان پایه و BFI و نیز ارتباط آن با مقادیر رواناب کل و بارندگی تحلیل شد. براساس نتایج، تغییرات کاهشی دبی در تعداد بیشتری از ایستگاه ها مشاهده شد. مقایسه مقادیر بارش با تغییرات دبی پایه، حاکی از تاثیر اندک بارش بر روند کاهشی دبی ایستگاه ها است. دامنه تغییرات شاخص BFI، از ۰۵/۰ تا ۸۸/۰ متغیر است. علاوه بر این الگوی تغییرات مکانی رواناب کل، دبی پایه و شاخص BFI مشابه بوده و بیشترین مقادیر در هر متغیر به محدوده غرب و جنوب غرب استان مربوط است. براساس مقایسه دبی پایه، رواناب کل و شاخص جریان پایه، بیشترین دبی پایه با مقدار ۳۰ متر مکعب بر ثانیه به ایستگاه دوست بیگلو و بیشترین مقدار شاخص دبی پایه به ایستگاه گیلانده مربوط است. در مجموع در دوره های موردمطالعه مقدار جریان پایه و BFI کاهش یافته و شدت کاهش جریان پایه در سه ماه فصل پاییز بیشتر بوده است.