مشخصات زمانی – مکانی بارش های روزانه فرین بالا در شمال غرب ایران

فرین های بارشی در هر نقطه، به بارش های نادر و نابهنجار گفته می شود که در دنباله و دور از نقطه تمرکز توزیع فراوانی (میانگین و یا میانه) بارش آن نقطه قرار گرفته باشد. اخیرا فرین های بالا و دنباله بالایی توزیع فراوانی بارش مورد توجه بسیار بوده اند. در این راستا به فراخور ویژگی های جغرافیایی هر پهنه، آستانه های متعدد و متنوعی برای این ویژگی بارش معرفی و به کار گرفته شده است. یکی از نمایه های پرکاربرد مربوط به بارش روزانه، مبتنی بر چندک های توزیع فراوانی مشاهدات می باشد. در نوشتار حاضر، تحلیل مکانی زمانی بارش های فرین بالای بارش روزانه شمال غرب ایران براساس داده های شبکه ای حاصل از تعداد ۷۲۹ ایستگاه همدید، اقلیم شناسی و باران سنجی سازمان هواشناسی کشور و ایستگاه های باران سنجی وزارت نیرو طی دوره ۱۹۶۷-۲۰۰۷ و نیز بر پایه صدک نود توزیع فراوانی بارش مورد بررسی قرار گرفت. توزیع احتمال بارش برای هر یاخته از شبکه داده ای برآورد و آستانه صدک ۹۰ توزیع فراوانی مربوط به هر یاخته محاسبه شد. تعداد روزهای توام با بارش بیش تر یا مساوی صدک های۹۰ از توزیع هر یاخته محاسبه و تعداد یاخته هایی که از آستانه مزبور به دست آمد، شمارش شد. بدین ترتیب چند پهنه توام با بارش فرین حاصل گردید. به منظور تحلیل زمانی بارش های فرین، تغییرات بلندمدت فراوانی سالانه این نوع بارش ها برای گستره های مختلف مورد بررسی قرار گرفت. روند کاهشی معنی دار برای بارش های فرین تنها برای بارش هایی با گستره ۳۰-۲۰ درصد دیده شد. در حالی که بارش های فرین با گستره بیش تر، ایستا بوده اند. همچنین تحلیل ماهانه بارش های فرین نشان داد که به جز برای گستره تحت تاثیر۷۰-۶۰ درصد، بیش ترین دفعات وقوع بارش های فرین در ماه آوریل بوده است. دومین ماه به لحاظ فراوانی بیشینه برای گستره های ۲۰-۱۰، ۳۰-۲۰ و نیز ۴۰-۳۰ درصد از مساحت زیر پوشش بارش های فرین، ماه می است. در گستره ۴۰-۵۰ ، ۵۰-۶۰، ماه مارس به لحاظ فراوانی رخداد بارش های فرین در مقام دوم قرار دارد. در حالتی که ۷۰-۶۰ درصد گستره مورد مطالعه زیر پوشش بارش های فرین باشد، ماه های مارس، می و اکتبر با فراوانی های برابر (۲ بار برای هرماه)، فراوانی بیشینه را به خود اختصاص داده اند.