بررسی پاسخ عوامل فلورسانس کلروفیل ژنوتیپ های عدس (Lens culinaris Medik.) به تنش یخ زدگی

تحمل به یخ زدگی ۴۰ ژنوتیپ عدس در دانشگاه فردوسی مشهد در سال ۱۳۹۶ ارزیابی شد. وضعیت فلورسانس کلروفیل هفت ژنوتیپ متحمل (MLC۱۱، MLC۱۲، MLC۱۷، MLC۳۸، MLC۹۵، MLC۴۰۹ و MLC۴۱۰) و یک ژنوتیپ حساس (MLC۹) به یخ زدگی در پنج دوره زمانی (قبل از تنش، ۱۲، ۲۴، ۴۸ و ۷۲ ساعت) پس از اعمال دمای های ۱۳-، ۱۵- و ۱۸- درجه سانتیگراد به مدت یک ساعت، به صورت فاکتوریل و در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار بررسی شد. مقدار F'm در ژنوتیپ MLC۴۰۹ در ۷۲ ساعت پس از تنش یخ زدگی، اختلاف اندکی با مقدار آن در ساعات اولیه داشت. کاهش دما از ۱۳- به ۱۸- درجه سانتی گراد در ژنوتیپ های منتخب بر بیشینه ی کارایی پتانسیل فتوسیستم II (F'v/F'm) معنی داری نبود. این درحالی است که در ژنوتیپ MLC۹، کاهش دما از ۱۳- به ۱۸- درجه سانتی گراد، منجر به کاهش ۲۶ درصدی F′v/F′m شد. همچنین ۲۴ ساعت پس از تنش یخ زدگی،F'v/F'm  در دمای۱۸- درجه سانتی گراد با ۱۴ درصد کاهش مواجه شد که بیش ترین کاهش در مقایسه با دماهای ۱۳- و ۱۵- درجه سانتی گراد بود، اما ۴۸ ساعت پس از تنش یخ زدگی روند مطلوب بازیافت در هر سه دمای یخ زدگی مشهود بود. هرچند که ۲۴ ساعت پس از تنش یخ زدگی، کارایی عملیاتی فتوسیستمII (F′q/F′m) در هر سه دما کاهش یافت، اما این کاهش در دمای ۱۸- درجه سانتی گراد نسبت به سایر دماها بیشتر بود. همچنین به غیر از ژنوتیپ MLC۹، سایر ژنوتیپ ها به­ویژه ژنوتیپ MLC۱۲ توانایی بهبود آسیب تنش یخ زدگی ۲۴ ساعت پس از تنش و بازگشت تدریجی به F'v/F'm قبل از تنش یخ زدگی را داشتند. به طورکلی، هفت ژنوتیپ منتخب، علاوه بر درصد بقای بیش از ۸۰ درصد در دمای ۱۸- درجه سانتی گراد، از پتانسیل بالایی در بازیابی عملکرد فتوسیستمII در این دما برخوردار بودند که می توانند برای مطالعات تکمیلی جهت کشت پاییزه در مناطق سرد و مرتفع مورد ارزیابی قرار گیرند.