زمین شناسی و خاستگاه کانسار سرب و روی اورس کوه در البرز خاوری (استان سمنان)

کانسار سرب و روی اورس کوه در فاصله ۷۹ کیلومتری شمال خاور شهر سمنان قرار دارد. این کانسار به صورت چینه کران و در دولومیت و سنگ آهک دولومیتی بخش بالایی سازند الیکا به سن تریاس قرار دارد. ساختار اورس کوه شامل یک تاقدیس عادی با امتداد محوری شمال خاوری- جنوب باختری است و از روند عمومی البرز خاوری پیروی می کند. چین خوردگی در این منطقه سبب شکل گیری سه دسته درزه شده است: درزه های هم راستا با محور تاقدیس، درزه های کششی عمود بر محور تاقدیس و سامانه درزه های مزدوج. دو دسته اول میزبان کانسارسازی به فرم رگه ای هستند. افزون بر این، کانه زایی به فرم های برشی و پرکننده حفرات کارستی نیز قابل مشاهده است. کانه های اولیه در این کانسار گالن، اسفالریت و پیریت هستند که در اثر فرایندهای برونزاد به کانه های ثانویه همچون سروزیت، گوتیت، هیدروهتارولیت و روزاسیت دگرسان شده اند. کانی های باطله شامل دولومیت، کلسیت، باریت، کوارتز و به میزان کمتر فلورین است. مطالعه میانبارهای سیال موجود در کانی های کلسیت و باریت نشان دهنده سیال هایی است که بیشتر دامنه دمایی میان ۲۹۸ تا ۳۲۳ درجه سانتی گراد دارند. دمای به نسبت بالای این سیال ها به احتمال زیاد از یک توده نفوذی ژرف تامین می شده که برداشت های ژئومغناطیس هوایی وجود این توده را مشخص کرده است. شوری سیال ها نیز محدوده وسیعی از ۶/۰ تا ۱۵ درصد وزنی معادل NaCl را شامل می شود که احتمالا ناشی از آمیختگی شورابه های حوضه ای با سیال های جوی است. در مجموع با توجه به شواهد یادشده می توان کانسار اورس کوه را در ردیف کانسارهای MVT قرار داد که پس از کانه زایی در اثر فرایندهای برونزاد ثانویه، کانی شناسی و نسبت عناصر در آن دستخوش تغییر شده است.