بررسی آثار زیست محیطی نظام های تولید گندم در کشور با استفاده از ارزیابی چرخه حیات

چرخه حیات (LCA) رویکردی برای ارزیابی آثار زیست محیطی تولید محصول است که بر اساس دو مولفه میزان مصرف منابع و انتشار آلاینده­ها به محیط زیست محاسبه می شود. این مطالعه به منظور بررسی اثرات زیست محیطی نظام­های تولید گندم آبی و دیم کشور بر مبنای میزان مصرف کود نیتروژن با استفاده از ارزیابی چرخه حیات در سال ۱۳۹۲ انجام شد. بر اساس روش ارائه شده در ISO۱۴۰۴۴، LCA در چهار گام تعریف اهداف و حوزه عمل مطالعه، ممیزی چرخه حیات، ارزیابی تاثیر چرخه حیات و تلفیق و تفسیر نتایج محاسبه شد. گروه­های تاثیر شامل گرمایش جهانی، اسیدی شدن و اوتریفیکاسیون در بوم­نظام­های آبی و خشکی بودند. پس از نرمال­سازی و وزن­دهی، شاخص زیست­محیطی (Eco-Index) محاسبه شد. نتایج نشان داد که بالاترین عملکرد گندم آبی و دیم به ترتیب برابر با ۸/۳ و ۸/۲ تن در هکتار در شرایط مصرف ۲۲۰-۲۰۰ و ۶۰-۵۰ کیلوگرم نیتروژن در هکتار بدست آمد. در نظام تولیدی گندم آبی، بیشترین پتانسیل گرمایش جهانی، اسیدی شدن و اوتریفیکاسیون نظام­های آبی و خشکی برای سطح کودی بیش از ۲۲۰ کیلوگرم نیتروژن در هکتار به ترتیب با ۶۱/۸۸۹ واحد معادل دی اکسید کربن به ازای یک تن دانه، ۵۳/۱ واحد معادل دی اکسید گوگرد به ازای یک تن دانه، ۴۱/۲ واحد معادل PO۴ به ازای یک تن دانه و ۱۱/۱ واحد معادل NOx به ازای یک تن دانه محاسبه شد. مقدار این گروه­ها در نظام دیم برای سطح کودی بیش از ۶۰ کیلوگرم نیتروژن در هکتار به ترتیب برابر با ۷۳/۹۳۷ واحد معادل دی اکسید کربن به ازای یک تن دانه، ۰۳/۳ واحد معادل دی اکسید گوگرد، ۷۴/۳ واحد معادل PO۴ به ازای یک تن دانه و ۰۵/۵ واحد معادل NOx به ازای یک تن دانه بود. دامنه شاخص زیست­محیطی نظام­های تولید گندم آبی و دیم به ترتیب در دامنه ۵۵/۰-۴۷/۰ و ۴۳/۰-۳۴/۰ به ازای یک تن دانه برآورد شد.