گزینش لاین های نوترکیب پرمحصول و برتر نسل F۱۱ برنج با استفاده از روش گزینش شاخصی

مهم­ترین هدف اصلاحی در بیش­تر گیاهان زراعی، افزایش عملکرد دانه است، با این­حال ماهیت ژنتیکی پیچیده عملکرد و تاثیرپذیری آن از صفات دیگر موجب می­شود که گزینش مستقیم بر مبنای عملکرد دانه چندان موفقیت­آمیز نباشد. از این­رو، لازم است صفات دیگری با توارث ساده­تر و وراثت­پذیری بالاتر از عملکرد به­عنوان معیارهای گزینشی معرفی شوند تا گزینش غیرمستقیم بر مبنای آن­ها در نهایت بتواند موجب بهبود عملکرد دانه در جمعیت مورد مطالعه شود. هدف از این تحقیق، شناسایی و معرفی معیارهای گزینش مناسب به­منظور اصلاح عملکرد دانه در یک جمعیت نسل F۱۱ برنج با استفاده از شاخص گزینش پایه بود. مواد گیاهی تحقیق، ۱۴۱ لاین نوترکیب نسل F۱۱ حاصل از تلاقی دو رقم برنج ایرانی سپیدرود و غریب بودند که در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده علوم کشاورزی دانشگاه گیلان در سال ۱۳۹۷ کشت شدند. صفات مورد مطالعه شامل تعداد روز تا ۵۰ درصد گلدهی، تعداد روز تا رسیدگی، ارتفاع بوته، تعداد پنجه و تعداد خوشه در بوته، طول خوشه، تعداد دانه پر، پوک و تعداد کل دانه در خوشه، درصد باروری خوشه، وزن هزار دانه، طول، عرض و شکل دانه و عملکرد دانه بود. نتایج تجزیه علیت فنوتیپی و ژنوتیپی نشان داد که صفات تعداد خوشه در بوته، تعداد دانه پر در خوشه و وزن هزار دانه دارای بیش­ترین اثر مستقیم مثبت و معنی­دار بر عملکرد دانه بودند. بررسی شاخص­های انتخاب پایه و مقایسه آن­ها بر مبنای معیارهای مختلف ارزیابی شده، به­ویژه میزان پیشرفت ژنتیکی هر یک از صفات و سودمندی نسبی گزینش بر مبنای شاخص در مقایسه با گزینش مستقیم بر مبنای عملکرد دانه، نشان داد که استفاده از شاخص­های گزینش پایه بر مبنای ضرایب همبستگی فنوتیپی و ژنوتیپی معنی­دار با عملکرد دانه و نیز ضرایب علیت صفات تعداد خوشه در بوته، تعداد دانه پر در خوشه و وزن هزار دانه، مطلوب­ترین شاخص­ها جهت گزینش لاین­های پرمحصول در جمعیت نسل F۱۱ مورد مطالعه بودند.