بررسی تولید (علوفه) قابل برداشت مراتع نمونه پنج منطقه رویشی ایران

امروزه در علم مدیریت و تعیین ظرفیت کوتاه مدت و بلند مدت مرتع اطلاع دقیق و صحیح از تولید مراتع یکی از ضروریات است. تولید مرتع در حقیقت پایه و اساسی برای مدیریت مرتع به حساب می آید. یکی از اهداف مهم در مدیریت مراتع تعیین مقدار تولید به منظور تعیین ظرفیت مرتع است. انتخاب حوزه های اقلیمی پنج گانه رویشی و سایت های مورد مطالعه با استفاده از تقسیمات جغرافیای طبیعی کشور و براساس تقسیمات آب و هوایی (میزان بارندگی سالیانه) شامل نواحی اقلیمی استپی، نواحی اقلیمی نیمه استپی، نواحی اقلیمی بیابانی، نواحی اقلیمی کوه های مرتفع، نواحی اقلیمی ساحلی و بلوچی می باشد. میزان علوفه قابل برداشت در مراتع نیمه استپی گرم و معتدل در مناطق معرف این ناحیه رویشی شامل قره باغ ارومیه، بادامستان زنجان، گون بان هرسین کرمانشاه، سر علی آباد گرگان، زاغه لرستان، بینالود خراسان رضوی، الموت قزوین، مجیدآباد قروه کردستان، زردوان سارال کردستان، سپیدان و چشمه انجیر فارس و کردان البرز و کوهستان های مرتفع شامل سهند آذربایجان شرقی، سبلان اردبیل، کرسنک چهارمحال و بختیاری، فیروزکوه تهران و پلور مازندران و رویشگاه های شور مرتع تزخراب دریاچه ارومیه و در مراتع استپی در مناطق معرف این ناحیه رویشی شامل انجدان مرکزی، ارشق اردبیل، چنگوله ایلام، دهنو کرمان، سه اصفهان، تیل آباد گلستان، ندوشن یزد، خشکرود مرکزی، مسجد سلیمان خوزستان، کوه پنج کرمان، شیرکوه یزد، چناران گلستان، اینچه برون گلستان و در مراتع بیابانی طبس یزد و مراتع تحقیقاتی معرف ناحیه رویشی خلیج عمانی شامل مراتع بریس چابهار، کبگان بوشهر، حاجی آباد(جونگان گنو)، سیریک و زمین سنگ هرمزگان بررسی و تعیین شد. جهت محاسبه میزان علوفه مورد استفاده دام ها، آگاهی از میزان تولید علوفه گیاهی مرتع و ارزش رجحانی گیاهان و حد بهره برداری مجاز گیاهان لازم و ضروری است.با توجه به نتایج بدست آمده کل علوفه تولیدی در مراتع نیمه استپی و کوهستانی در سطح 8092253 هکتاری، 14 میلیون تن می باشد و از این مقدار، 4/4 تن علوفه قابل بهره برداری است. میزان علوفه تولیدی سالانه قابل چرای دام در مراتع استپی کشور حدود 3/2 میلیون تن علوفه خشک و در مراتع بیابانی کشور حدود 158 هزار تن علوفه و در مراتع خلیج عمانی کشور حدود 181 هزار تن علوفه خشک برآورد می شود که می تواند مورد تعلیف دام قرار گیرد. تولید علوفه سالانه و ظرفیت چرای مراتع، تحت تاثیر عوامل محیطی مختلف تغییر می یابد و بنابراین لازم است در مراتع مختلف با آگاهی از شرایط محیطی، اقدام به تعیین میزان علوفه تولیدی و ظرفیت چرای دام نمود.واژه های کلیدی: ظرفیت چرا، تولید علوفه، مراتع استپی، مراتع نیمه استپی، مراتع کوهستانی، مراتع بیابانی، مراتع خلیج عمانی