جمع آوری،شناسایی،ارزیابی مقدماتی و حفاظت بذورگیاهان دارویی به منظور تقویت بانک ژن(فازدوم)

طرح جمع آوری بذر گیاهان دارویی، به منظور حفظ منابع ژنتیکی گیاهان دارویی در کشور و همچنین با هدف تقویت بانک ژن منابع طبیعی ایران و تشکیل بانک اطلاعاتی بذر گیاهان دارویی به عنوان یک سرمایه ملی به صورت ملی تهیه و اجرا گردید. این پروژه در 28 استان در طول سال های 86-92 انجام شد. گیاهان اولویت دار هر استان تعیین و عملیات صحرایی با زمان بندی عزیمت به مناطق، انجام شد. پس از جمع آوری بذر، اطلاعات بدست آمده در فرم هایی شامل: نام و کد محل، نام جنس، گونه و خانواده و نقطه جغرافیایی و برخی استفاده های گیاه ثبت شدند. در این طرح 9002 نمونه بذر دارویی جمع آوری شد. این نمونه ها متعلق به 39 تیره گیاهی، 131 جنس و 699 گونه بودند .از نمونه های جمع آوری شده 7455 نمونه توسط گیاه شناسان شناسایی شده و 1547 نمونه فعلا در حد جنس شناسایی گردید.مجریان پروژه های استانی هرمزگان و یزد به ترتیب با 741 و 732 نمونه بیشترین و استان های خراسان رضوی و فارس به ترتیب با 107 و 101 نمونه کمترین تعداد نمونه بذر را جمع آوری کردند. سه خانواده نعناعیان(Labiatae)، آفتابگردان (Asteraceae و چتریان (Apiaceae)با 2637، 1176 و 1087 نمونه به ترتیب رتبه اول تا سوم را به خود اختصاص دادند. در بین گیاهان جمع آوری شده جنس های (مریم گلیSalvia ‎)، (بارهنگPlantago)، (بومادرانAchillea)، (گل راعیHypericum) به ترتیب با 726، 329، 318 و 314 نمونه بیشترین تعداد نمونه بذر را به خود اختصاص دادند. گونه های Hypericum perforatum ، Plantago lanceolata، Cichorium intybus، Marrubium vulgare ، Hyoscyamus niger و Mentha longifolia با تعداد 98 الی 262 نمونهبیشترین فراوانی نمونه را داشتند. نمونه های جمع آوری شده در بانک ژن موسسه مورد ارزیابی مقدماتی قرار گرفتند. نتایج نشان داده است که 75 درصد نمونه ها دارای درصد جوانه زنی بیش از 50 درصد بودند و در 25 درصد بقیه جوانه زنی بذرها کمتر از 50 درصد بود که یکی از دلایل آن می تواند خواب بذر (دورمانسی) باشد. بیش از 95 درصد نمونه ها در حد گونه شناسایی شدند.اکثر گونه های جمع آوری شده طرح خودرو بوده و از مناطق کوهستانی با ارتفاع 1500 تا 3000 جمع آوری شدند که نشان دهنده اهمیت طبقات ارتفاعی مرتفع به عنوان مراکز پراکنش گونه های دارویی کشور می باشد واژه های کلیدی: ذخایر ژنتیکی، جمع آوری بذر، گیاهان دارویی، بانک ژن.