تبعات علیت بر مبنای سه سیر فلسفی ملاصدرا

سال انتشار: 1402
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 33

فایل این مقاله در 26 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_ORJ-12-24_006

تاریخ نمایه سازی: 3 اردیبهشت 1403

چکیده مقاله:

به دلالت قراین بسیار، ملاصدرا سه مرتبه سیر فلسفی اصالت ماهیت، اصالت وجود وحدت تشکیکی و اصالت وجود وحدت شخصی را تجربه کرده است؛ حال مساله­ اصلی این است که مباحث مرتبط با علیت از این تحول، چگونه تاثیر پذیرفته­اند؟ ما در این مقاله با روش استدلالی، تحلیلی و استنادی نشان می­دهیم در مبحث مربوط به تقدم و تاخر، انحای تقدم و تاخری که بر رابطه­ علی و معلولی متکی است، به دلیل تفاوت تفسیرهای مختلف از علیت بر مبنای سه سیر، دچار تحول شده­اند؛ تقدم و تاخر بالماهیه، متناسب با سیر اول، تقدم و تاخر بالحقیقه و المجاز متناسب با سیر دوم و تقدم بالحق متناسب با سیر سوم است. در مبحث مربوط به نسبت عدم با مباحث فلسفه، بر مبنای نگاه ماهوی مباحث عدم به فلسفه راه می­یابد در حالی که متناسب با سیر دوم مباحث مربوط به عدم از فلسفه رخت بر می­بندد و متناسب با سیر سوم مبحث وجود و عدم با ظهور و خفا جایگزین می­شود. در مبحث تقسیمات علت و معلول، بر مبنای سیر اول و نگاه حقیقتا ماهوی تقسیم چون متکی بر اصالت وجود، اشتراک معنوی و اصل تشکیک است نمی­تواند طرح شود؛ بر مبنای سیر دوم «اقسام»، مراتب یک حقیقت واحد هستند؛ و بر مبنای سیر سوم «اقسام» مظاهر یک حقیقت واحد می­باشند؛ بنابراین تقسیمات علت و معلول بر مبنای سه سیر احکام متفاوتی به خود می­گیرند. در مبحث «نفسیات ثلاث» نیز بر مبنای سیر اول، سه نحو وجود واجبی (فی­نفسه­ لنفسه­ بنفسه)، جوهری (فی­نفسه لنفسه بغیره) و عرضی (فی­نفسه لغیره بغیره) تحقق دارد؛ اما بر مبنای دیدگاه نهایی صدرایی وجود تنها منحصر در قسم اول است و مابقی وجودات فی­غیره و عین­الربط به این وجود واحد هستند.

کلیدواژه ها:

سه سیر ، اصالت ماهیت ، اصالت وجود وحدت تشکیکی ، اصالت وجود وحدت شخصی ، علیت

نویسندگان

علی بابایی

دانشیار گروه فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • Ibn Sīnā H. “al-Ishãrat wa al-Tanbîhat”, Qom: Bústan-e Kitab; (۲۰۰۲). ...
  • “al-Tāliqat”, Qom: Maktāb al-Āllam al-Islami; (۱۹۸۳). Arabi ...
  • Akbarian R. “Transcendental Wisdom and Contemporary Philosophical Thought”, Tehran: Sadra ...
  • Anvari S. Hashemi Attar, Kh. “A Study of Priority and ...
  • Babaei A, Mousavi,SM, Three Levels of movement based on three ...
  • Babaei A, God, The Only Substance of existence, The evolution ...
  • , (۲۰۲۲), Topics of Science Based on Three Philosophical Journeys, ...
  • , The Evolutions of Science (Elm) According to The Three ...
  • Babaei A, Mousavi SM, "The Problem Of "Time" In Three ...
  • Saadatmand M, Babaei A, The Evolution of the Concept of ...
  • Al-Taftazani M. “Sharh al-Māqasid”, Qom: al-Sharif al-Razi; (۱۹۹۱). Arabic ...
  • Javadi Amoli A. “Raḥiq Mākhtoum”, Vol.۸, Qom: Isra Publications; (۲۰۰۳). ...
  • “Raḥiq Mākhtoum”, Vol.۲, Qom: Isra Publications, First Edition; (۲۰۱۴). Persian. ...
  • “Raḥiq Mākhtoum”, Vol.۱۶, Qom: Isra Publications, First Edition; (۲۰۱۶). Persian ...
  • Haeri Yazdi M. “pyramid of existence”, Tehran: Institute of Cultural ...
  • Zanuzi A. “al-Tāliqat al-Asfar”, Tehran: Itîlaāt; (۲۰۰۰). Arabic ...
  • Sabzevari MH. “Explanation of the Manzomeh”, Tehran: Nashr-e Naab; (۱۹۹۰). ...
  • Sajjadi J. “Dictionary of Philosophical and Theological Sciences”, Tehran: Amir ...
  • Mửnẩazah M. Kavandi S. “The Evolution of Mullā Ṣadrā from ...
  • Saādat Mostafavi H. Beheshtinejad M. Alizade B. “Reconstruction of the ...
  • Tabatabai MH. “Nihāyat al-Hikmah”, Qom: Publication Center of Islamic Propaganda ...
  • Obûdiat A. “An Introduction to Hikmat Sadraei's System”, Qom: Imam ...
  • Al-Iji A. “Sharh al-Mavaqif”, Qom: al-Sharif al-Razi; (ND). Arabic ...
  • Badi-al-Molk ME, “al-Maặshaer”, Tehran: Tảhửra. (۱۹۸۴). Persian ...
  • Motahhari M. “Collection of Works”, Tehran: Sadra; (۱۹۹۷). Persian ...
  • Ehsaei, A. “Sharh al-Maặshaer”, Beirut: al-Balagh; (۲۰۰۶). Arabic ...
  • Qutb al-Din al-Shirazi M. “Sharh Hikma al-Ishraq”, Tehran: Sadra Islamic ...
  • Mullā Ṣadrā M. “al-Shawahid al-Rúbubiyyah”, Beirut: Institute of Arab History; ...
  • “Hikmat Al Muta'alyah fi Ἇsfar al-‘aqliyya al-arba‘a”, Beirut: Dậr al-Ἇhyyậ; ...
  • “Tafsir al-Quran”, Qom: Bidar; (۱۹۸۷). Arabic. ...
  • “Hikmat Al Muta'alyah fi Ἇsfar al-‘aqliyya al-arba‘a”, Qom: al-Mustafawi Publications; ...
  • “al-Risảla fi al-Hửduth”, Tehran: Sadra Islamic Wisdom Institution; (۲۰۰۰a). Arabic. ...
  • “al-Mảzahir al-Ilahiyya”, Tehran: Sadra Islamic Wisdom Institution; (۲۰۰۰). Arabic. ...
  • “Sharh al-Shîfa”, Tehran: Tehran: Sadra Islamic Wisdom Institution; (۲۰۰۳). Arabic ...
  • Mullā Ṣadrā M, Nouri A, “Hashiyya”, Tehran: Institute of Cultural ...
  • Naraqi M, “al-Lửmaat al-Arshieh”, Karaj: Aẖd; (۲۰۰۲). Persian ...
  • Hidaji M, “al-Taaliqa ala Manzomeh”, Tehran: al-Aảlami; (۱۹۸۶). Arabic ...
  • نمایش کامل مراجع