مهدیه ارشدی بیدگلی - دانش آموخته کارشناسی ارشد اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شاهد، تهران، ایران
محمدحسین فتوکیان - دانشیار، دانشکده کشاورزی دانشگاه شاهد
حسن امیری اوغان - استادیار پژوهش، موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران.
بهرام علیزاده - دانشیار پژوهش، موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران

با توجه به اهمیت برآورد ترکیب پذیری، وراثت پذیری، اجزای واریانس ژنتیکی و نحوه عمل ژن در طراحی برنامه های به نژادی کلزا، آزمایشی بر اساس روش لاین در تستر با ۱۵ دورگ حاصل از تلاقی پنج لاین کلزای بهاره با عملکرد متوسط شامل SPN۳، SPN۹، SPN۳۶، SPN۳۰ و DH۴، با سه ژنوتیپ کلزای بهاره پرمحصول شامل SPN۳۴، RGS۰۰۳ و SPN۱ به عنوان تستر، در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با دو تکرار اجرا شد. تفاوت بین دورگ ها برای تمامی صفات مورد مطالعه بجز طول دوره گل دهی، معنی دار شد. در کنترل ژنتیکی صفات، اهمیت اثر افزایشی ژن ها برای تمامی صفات مورد مطالعه بجز قطر ساقه و عملکرد دانه بالاتر برآورد شد. وراثت پذیری عمومی صفات از ۰۳/۸۶ % برای قطر ساقه تا ۵۳/۹۸ % برای تعداد روز تا خاتمه گلدهی متغیر بود. حداقل و حداکثر وراثت پذیری خصوصی، به ترتیب در قطرساقه (۸۳/۵۶ %) و تعداد شاخه فرعی (۶۳/۹۱ %) مشاهده شد. در بین ژنوتیپ های مورد مطالعه، تستر SPN۱ و لاین های DH۴ و SPN۳۰، بیشترین ترکیب پذیری عمومی را دارا بودند. با توجه به برتر بودن دورگ های DH۴×RGS۰۰۳ ، RGS۰۰۳× SPN۳۶و SPN۳۰×RGS۰۰۳ می توان آن ها را برای تولید ارقام دورگ در برنامه های اصلاحی آینده توصیه نمود.

اجزای واریانس ژنتیکی, قابلیت ترکیب, کلزا, نحوه عمل ژن, وراثت پذیری