رقیه حسنی - گروه مهندسی عمران، واحد اراک، دانشگاه آزاد اسلامی اراک
ابراهیم اصغری کلجاهی - گروه علوم زمین، دانشکده علوم طبیعی، دانشگاه تبریز
سینا مجیدیان - گروه مهندسی عمران، دانشگاه علم و فناوری مازندران

با گسترش صنایع نفتی و همچنین با فرسودگی تاسیسات و خطوط لوله، نشت مواد نفتی بیشتر می­شود. نشت نفت علاوه بر تاثیرات منفی محیط زیستی، باعث ایجاد تغییراتی در خواص فیزیکی و ژئوتکنیکی خاک می­شود. این تغییرات در خاک ­های درشت ­دانه به­ صورت فیزیکی و در خاک ­های ریزدانه به ­صورت تغییرات فیزیکی و ساختاری رخ داده و منجر به کاهش ظرفیت باربری و افزایش نشست­ پذیری خاک زیر پی می ­شود. به­ منظور بررسی ویژگی ­های فیزیکی و مکانیکی خاک های ریزدانه در اثر نفوذ نفت، نمونه خاکی از محدوده پالایشگاه شازند اراک برداشته شده و با نسبت ­های وزنی ۰-۵-۱۰-۱۵-۲۰ درصد نفت خام مخلوط شده و نمونه ­سازی با تراکم ۹۰ درصد دانسیته حداکثر (روش پروکتور) صورت گرفته و آزمایشات مختلف فیزیکی و مکانیکی انجام شده است. نتایج آزمایش ­ها نشان می­ دهد که با افزودن نفت تا ۱۰ درصد، حد روانی ۲۱ درصد کاهش یافته و در ادامه با افزایش آن تا ۱۵ درصد، حد روانی افزایش یافته و با افزودن ۲۰ درصد دوباره کاهش می ­یابد. البته شاخص خمیری تقریبا با افزایش مقدار نفت، روند کاهشی دارد. در آزمایش تراکم، حداکثر وزن مخصوص خشک خاک با افزودن نفت خام افزایش یافته و درصد رطوبت بهینه نیز با افزایش مقدار نفت تا ۱۰ درصد کاهش و سپس افزایش می ­یابد. همچنین افزودن نفت به ­طور کلی باعث کاهش ضریب نفوذپذیری خاک می­ شود. افزایش مقدار نفت در تحکیم خاک اثری متفاوت داشته و ضریب تحکیم خاک با افزایش مقدار نفت، افزایش می ­یابد. ضمنا مقاومت فشاری تک­محوری خاک با افزایش مقدار نفت کاهش می ­یابد.

نفت خام, نشت نفت, ضریب تحکیم, خاک ریزدانه, ضریب نفوذپذیری, لایه آب دوگانه